Ósmy dzień tygodnia (1954) & Drugie zabicie psa (1965) (2020)
Ósmy dzień tygodnia to opowieść stawiająca w centrum zainteresowania kobietę, to obraz młodego pokolenia, które przeżyło wojnę, to w końcu historia miłości, w której seks przeistacza się z aktu oddania w element cementujący związek.
Hłasko komentując swoją twórczość stwierdził, ze wszystko co napisał, dotyczyło miłości, że tworzył historie ludzi, którzy chcą się kochać, lecz nie mogą. Taki schemat widoczny jest również w Ósmym dniu tygodnia. Idealizowana miłość natrafia na najbardziej przyziemne przeszkody, na okrutną codzienność i bezlitosnych Innych. Brutalna pozornie desakralizacja seksu stanowi jeden z motywów przewodnich utworu. Należy pamiętać że Hłasko, pisząc Ósmy dzień tygodnia, miał 21 lat, portretował zatem rówieśników. Problematyka powieści jest zaskakująco aktualna, bo przecież-ponadczasowa. W dyskusji nad twórczością Hłaski, jej antysystemowością czy szowinizmem, często zapomina się o tym, ze są to historie o młodości znajdującej się na zakręcie dojrzewania (…). Radosław Młynarczyk, Wstęp, Marek Hłasko, Ósmy dzień tygodnia, Następny do raju, Iskry 2020, str. 6-7.
Według Stanisław Stabro, w opowiadaniu tym opromienionym […] sławą „rozrachunkowego”, tym bardziej, że sam pisarz datował je na 1956 rok, skupiły się wszystkie wady Hłaskowego sentymentalizmu. Autor zastosował w swoim dziele proste schematy artystyczne, a bohaterów stworzył typowych i papierowych. Jego rozumienie historycznych wydarzeń, mgliście zasygnalizowanych w utworze, nie było najlepsze. Stabro określił dialogi Agnieszki i Grzegorza na temat partii i historii, jako plakatowe. Podsumował opowiadanie jako typowy przykład tendencyjnej literatury z tezą, znanej dobrze z lat 50. XX wieku (doba socrealizmu). Hłasko miał jedynie obrócić o 180 stopni jedną z obowiązujących optymistycznych tez epoki socrealistycznej. Dzieło w związku z tym było tylko odzwierciedleniem nowej ideologii społecznej, czy artystycznej, w nieco zmodernizowanej, ale de facto starej stylistyce. S. Stabro, Legenda i twórczość Marka Hłaski, Ossolineum/PAN, 1985 s.48-49.
Drugie zabicie psa
Opowiadnie pierwszy raz opublikowane w Kulturze 1-2 1965. Akcja utworu rozgrywa się w latach 50 tych w Izraelu. Opowiada o dwójce przyjaciół, dla których źródłem utrzymania są oszustwa matrymonialne. Powieść udowadnia nam, że życie jest teatrem – egzystencja dwóch mężczyzn wędrujących z psem polega na ciągłej grze. Poza elementami czarnego kryminału i czarnej komedii można doszukać się wielu wątków autobiograficznych. Tak jak w innych utworach, Hłasko bawi się z czytelnikiem, dostarczając mu trochę prawdziwych informacji, trochę zmyślonych, i jemu pozostawiając ocenę, co w tym wszystkim jest prawdą, a co zmyśleniem. Na podstawie powieści nakręcony został film w 1996 roku w reżyserii Tomasza Wiszniewskiego https://www.dailymotion.com/video/x8rla7z . Kontynuacją tego utworu jest powieść Nawrócony w Jaffie, a trzecią część trylogii stanowi Opowiem wam o Ester.
Ostatnie książkowe wydanie minipowieści Drugie zabicie psa (wraz z Nawróconym w Jaffie), zostały opublikowane w wydawnictwie Agora w 2014. Niestety nakład jest wyczerpany.
Więcej informacji o Hłasce: https://culture.pl/pl/artykul/marek-hlasko-i-prl