When we discussed Eliza Orzeszkowa’s On the Niemen, Basia mentioned that her great-grandparents were friends of the author. We are grateful to her for sharing the photographs below.
These show Klemens and Kazimiera Kruszewski, her great-grandparents; a photograph sent to them by Orzeszkowa; Jadwiga Ostromęcka, Kazimiera’s sister, with Irena Kruszewska (Basia’s grandmother). Jadwiga’s memoirs contain an account of her relationship with Orzeszkowa and other important people.
An entry on Klemens Kruszewski from a Polish regional encyclopedia gives some further background.
Kruszewski, Klemens (1858-1945)
Forestry engineer, graduate of the Puławski Institute.
He worked in the Bialowieza Forest at the turn of the 19th and 20th centuries. He was the deputy governor of the Forest at the time of Aleksander D. Kołokolcew. In 1897 he was given the task of completing the redevelopment of the Forest, led earlier by Edward E. Wallenburger.
Kruszewski lived in Białowieża with his wife, Kazimiera of Ostrołęckich. His wife’s sister, Jadwiga, a teacher, was friends with the writer Eliza Orzeszkowa. The Kruszewskis got to know the writer through Jadwiga and several times, from 1898, invited her to their home in Białowieża. Unfortunately, their home does not exist anymore (it was located in today’s Palace Park).
The Kruszewscy’s friendship was extremely valuable in developing the writer’s botanical knowledge. Klemens Kruszewski introduced the writer to the world of nature of the Białowieża Forest. She herself wrote in a letter dated August 2, 1898: “… I do not remember other such valuable, comparable occasions in my life as the two botanical trips with Mr. Kruszewski. They were long and demonstrative lessons that I could use thanks to my previous botanical amateurism … “.
Klemens Kruszewski also showed other writers around the Forest – Wacław Sieroszewski, who visited Białowieża in July 1898 and Maria Konopnicka in August 1899. He was also involved in preparatory work for the visits of Tsar Nicholas II to Bialowieza in 1897 and 1900.
Kruszewski Klemens (1858-1945)
Inżynier leśnictwa, absolwent Instytutu Puławskiego.
W Puszczy Białowieskiej pracował na przełomie XIX i XX wieku. Pełnił funkcję zastępcy zarządzającego Puszczą Białowieską, którym wówczas był Aleksander D. Kołokolcew. W 1897 roku otrzymał zadanie dokończenia prac urządzeniowych w Puszczy, prowadzonych wcześniej przez Edwarda E. Wallenburgera. Niestety K. W. Kruszewski również nie doprowadził ich do końca, choć był wybitnym fachowcem w sprawach leśnych. Puszcza Białowieska w pierwszych latach XX wieku uważana była formalnie za nie urządzoną.
K. W. Kruszewski mieszkał w Białowieży wraz z żoną, Kazimierą z Ostrołęckich. Siostra żony, Jadwiga, która była nauczycielką, przyjaźniła się z pisarką Elizą Orzeszkową. Kruszewscy właśnie poprzez Jadwigę poznali pisarkę i kilkakrotnie, poczynając od 1898 roku, zapraszali ją do swojego domu w Białowieży. Dom ich, niestety, już nie istnieje, znajdował się na terenie dzisiejszego Parku Pałacowego.
Znajomość Orzeszkowej z Kruszewskimi była niezwykle cenna dla rozwoju wiedzy botanicznej pisarki. W świat przyrody Puszczy Białowieskiej pisarkę wprowadzał Klemen Kruszewski. Ona sama pisała w liście z 2 sierpnia 1898 roku: „…Mało pamiętam w życiu chwil tak zajmujących, jak dwie odbyte z p. Kruszewskim wycieczki botaniczne. Były to długie i poglądowe lekcje, z których korzystać mogłam dzięki uprzedniemu amatorstwu botanicznemu…”.
Klemens Kruszewski oprowadzał po Puszczy także innych pisarzy – Wacława Sieroszewskiego, który odwiedził Białowieżę w lipcu 1898 roku i Marię Konopnicką, goszczącą u nich w sierpniu 1899 roku. Zaangażowany był także w prace przygotowawcze do przyjęcia w Białowieży cara Mikołaja II w 1897 i 1900 roku. (oprac. Piotr Bajko)